Εξεταστέα ύλη Πανελλαδικών Εξετάσεων Βιολογίας Ο.Π. Θετικών σπουδών 2017-2018

ΒΙΟΛΟΓΙΑ
Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών
Από το βιβλίο «Βιολογία» της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών των Αλεπόρου-Μαρίνου Β., Αργυροκαστρίτη Α., Κομητοπούλου Α., Πιαλόγλου Π., Σγουρίτσα Β..
Κεφάλαιο 1 «Το γενετικό υλικό».
Κεφάλαιο 2 «Αντιγραφή, έκφραση και ρύθμιση της γενετικής πληροφορίας».
Κεφάλαιο 4 «Τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA».
Κεφάλαιο 5 «Μενδελική κληρονομικότητα».
Κεφάλαιο 6 «Μεταλλάξεις».
Κεφάλαιο 7 «Αρχές και μεθοδολογία της Βιοτεχνολογίας»
εκτός από την ενότητα «Η παραγωγή της πενικιλίνης αποτελεί σημαντικό σταθμό στην πορεία της Βιοτεχνολογίας».
Κεφάλαιο 8 «Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική» εκτός από τις ενότητες «Εμβόλια» και «Αντιβιοτικά».
Κεφάλαιο 9 «Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη γεωργία και την κτηνοτροφία».
Σημείωση
Στην εξεταστέα-διδακτέα ύλη δεν περιλαμβάνονται:
α) Τα ένθετα - παραθέματα, τα οποία σκοπό έχουν να δώσουν τη δυνατότητα επιπλέον πληροφόρησης των μαθητών, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, σε θέματα που αναδεικνύουν τη σχέση της επιστήμης της Βιολογίας  και των εφαρμογών της με όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. β) Οι χημικοί τύποι, οι οποίοι συνοδεύουν το κείμενο και συμβάλλουν στην κατανόησή του, σε καμία όμως περίπτωση δεν απαιτείται η απομνημόνευσή τους.
γ) Όσα αναφέρονται υπό τον τίτλο ‘’Ας ερευνήσουμε …’’, στο τέλος κάθε κεφαλαίου και τα οποία αποτελούν προτάσεις για συνθετικές-δημιουργικές εργασίες των μαθητών.

Εξεταστέα ύλη Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Ο.Π. Θετικών Σπουδών 2017-2018

Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών

Από το βιβλίο «Χημεία» της Γ΄ Τάξης Γενικού Λυκείου των Σ. Λιοδάκη, Δ. Γάκη κ.ά., έκδοση (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφαντος».

1 «ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗ - ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΣΗ»

1.1 «Αριθμός οξείδωσης. Οξείδωση - Αναγωγή»

1.2 «Κυριότερα οξειδωτικά -αναγωγικά. Αντιδράσεις οξειδοαναγωγής»

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ:

- την υποενότητα «Συμπλήρωση αντιδράσεων οξειδοαναγωγής» με εξαίρεση τη «Μέθοδο μεταβολής του αριθμού οξείδωσης» η οποία είναι εντός ύλης και

- την υποενότητα «Παραδείγματα οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων» με εξαίρεση τα: 1) Οξείδωση ΝΗ₃ από CuO, 4) Οξείδωση CO από KMnO₄ παρουσία H₂SO₄ και 5) Οξείδωση FeC1₂ από K₂Cr₂O₇ παρουσία HC1 τα οποία είναι εντός ύλης.

2 «ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ»

2.1 «Μεταβολή ενέργειας κατά τις χημικές μεταβολές.

Ενδόθερμες-εξώθερμες αντιδράσεις Θερμότητα αντδρασης - ενθαλπία»

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ τις υποενότητες: «Ενθαλπία αντίδρασης- ΔΗ», «Πρότυπη ενθαλπία αντίδρασης, ΔΗ0», «Πρότυπη ενθαλπία σχηματισμού, ΔΗ⁰f», «Πρότυπη ενθαλπία καύσης, ΔΗ⁰c», «Πρότυπη ενθαλπία εξουδετέρωσης, ΔΗ⁰n», «Πρότυπη ενθαλπία διάλυσης, ΔΗ⁰sol» και «Ενθαλπία δεσμού, ΔΗ⁰B».

3 «ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ»

3.1 «Γενικά για τη χημική κινητική και τη χημική αντίδραση - Ταχύτητα αντίδρασης» μέχρι και το 1ο Παράδειγμα με την Εφαρμογή του.

3.2 «Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης. Καταλύτες»

4 «ΧΗΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»

4.1 «Έννοια χημικής ισορροπίας-Απόδοση αντίδρασης»

4.2 «Παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση χημικής ισορροπίας - Αρχή Le Chatelier»

4.3 «Σταθερά χημικής ισορροπίας Kc - Kp»

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ τις υποενότητες: «Κινητική απόδειξη του νόμου χημικής ισορροπίας», «Σταθερά χημικής ισορροπίας - Κp », «Σχέση που συνδέει την Κp με την Κc », «Προς ποια κατεύθυνση κινείται μία αντίδραση;»

Παρατήρηση: Δεν θα διδαχθούν τα παραδείγματα και οι ασκήσεις που απαιτούν γνώση της έννοιας μερική πίεση αερίου και του Νόμου μερικών πιέσεων του Dalton.

5. «ΟΞΕΑ - ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»

ΕKTΟΣ ΑΠΟ:

• την υποενότητα «Ισχύς οξέων - βάσεων και μοριακή δομή» της παρ. 5.2 «Ιοντισμός οξέων - βάσεων» και • την παρ. 5.7 «Γινόμενο διαλυτότητας».

6. «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ»

ΕKTΟΣ ΑΠΟ:

• την υποενότητα «Ηλεκτρονιοσυγγένεια» της παρ. 6.4 «Μεταβολή ορισμένων περιοδικών ιδιοτήτων» και• την παρ. 6.5 «Ηλεκτρονιακοί τύποι - Σχήματα μορίων»

7. «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ»

ΕKTΟΣ ΑΠΟ:

• την υποενότητα «Επαγωγικό φαινόμενο» της παρ. 7.1 «Δομή οργανικών ενώσεων - Διπλός και τριπλός δεσμός- Επαγωγικό φαινόμενο»,

• την παρ. 7.2 «Στερεοϊσομέρεια (εναντιομέρεια και διαστερεομέρεια)»,

• τις υποενότητες «Η αλογόνωση των αλκανίων», «Η αρωματική υποκατάσταση» και «Μερικοί μηχανισμοί οργανικών αντιδράσεων» της παρ. 7.3 «Κατηγορίες οργανικών αντιδράσεων και μερικοί μηχανισμοί οργανικών αντιδράσεων»,

• την υποενότητα «Οργανικές συνθέσεις» της παρ. 7.4

«Οργανικές συνθέσεις - Διακρίσεις» με εξαίρεση την αλογονοφορμική αντίδραση

Τα φετινά μας πειράματα στο τέλος της σχολικής χρονιάς

Αυτό είναι το video μας από τα (καθιερωμένα πλέον) πειράματα Χημείας την τελευταία μέρα των μαθημάτων στο ΓΕΛ Ν. Αλικαρνασσού.

Αν και το περυσινό μας video «11 Fascinating Chemistry Experiments» (σκίζω από πρωτοτυπία στους τίτλους😊) είχε βάλει ψηλά τον πήχη, νομίζω ότι και τούτο δεν πάει πίσω (emoticon μετριοφροσύνης υπάρχει;)

Heart Anatomy | Anatomy of the Heart | Human Heart Anatomy

Heart Anatomy | Anatomy of the Heart | Human Heart Anatomy

Ύλη και Οδηγίες Διαδασκαλίας για τη Χημεία Α Λυκείου Ημ. ΓΕΛ

ΧΗΜΕΙΑ Α΄ τάξη ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 
Θα διδαχθεί το βιβλίο «XHMEIA» της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου των Λιοδάκη Σ., Γάκη Δ., Θεοδωρόπουλου Δ., Θεοδωρόπουλου Π. και Κάλλη Α., έκδοση 2016.
Διδακτέα ύλη (Περιεχόμενο - Διαχείριση και ενδεικτικός προγραμματισμός)
Σύνολο ελάχιστων προβλεπόμενων διδακτικών ωρών: σαράντα τέσσερις (44). Η διδακτέα ύλη του μαθήματος ορίζεται ως εξής:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o: Βασικές έννοιες
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων: Οι μαθητές να μπορούν να αναγνωρίζουν τη Χημεία ως την επιστήμη που μελετά τα φυσικά υλικά με σκοπό είτε να αναπτύξει τεχνητά/συνθετικά είτε να τα αξιοποιήσει για την παραγωγή ενέργειας μέσω χημικών αντιδράσεων. Οι μαθητές να μπορούν να συνδέουν τη Χημεία με άλλες Επιστήμες, την Τεχνολογία, την Κοινωνία και το Περιβάλλον. Οι μαθητές να μπορούν να αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα του ρόλου του εργαστηρίου στην επιστήμη της Χημείας. Ενότητες που θα διδαχθούν
1.1 Βασικές Έννοιες (4 διδακτικές ώρες) Παρατήρηση: Οι υπόλοιπες ενότητες του Κεφαλαίου δεν θα διδαχθούν γιατί έχουν ήδη διδαχθεί στο Γυμνάσιο. Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και δραστηριότητες
1η και 2η διδακτική ώρα:
Προτείνεται οι μαθητές σε ομάδες να εμπλακούν με μία μελέτη περίπτωσης, διαφορετική για κάθε ομάδα, η οποία να αναδεικνύει τη χρησιμότητα και τη μεθοδολογία της Χημείας. Ενδεικτικά παραδείγματα θεμάτων:
 Ιστορία της Χημείας
 Ανάπτυξη νέων υλικών
 Χημικές αντιδράσεις και παραγωγή ενέργειας .
 Χημικοί βραβευμένοι με Nobel.
 Συμβολή της Χημείας σε άλλες επιστήμες.
Προτεινόμενες πηγές:
Τμήμα Χημείας ΕΚΠΑ: Θέματα Ιστορίας της Χημείας
http://www.chem.auth.gr/chemhistory/name_of_elements/2_4.html
Τμήμα Χημείας ΕΚΠΑ: Ένωση του μήνα
http://195.134.76.37/chemicals/Chemicals_Index .html
Επίσημη σελίδα Nobel Χημείας http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/
3η και 4η διδακτική ώρα:
Να γίνει η εργαστηριακή άσκηση «Μελετώντας το περιεχόμενο τού χυμού του πορτοκαλιού» (παραλαβή του χυμού και διήθηση, ανίχνευση νερού με άνυδρο CuSO4, ανίχνευση σακχάρων με αντιδραστήριο Fehling, μέτρηση pH με πεχαμετρικό χαρτί, απομάκρυνση των χρωστικών με ενεργό άνθρακα και ποσοτικός προσδιορισμός της βιταμίνης C).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o: Περιοδικός Πίνακας - Δεσμοί
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων: Οι μαθητές να μπορούν να συνδέουν τη θέση των στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα με τις ιδιότητες και την ηλεκτρονιακή τους δομή. Οι μαθητές να μπορούν να εξηγούν τι είναι ο χημικός δεσμός, να διακρίνουν τα κυριότερα είδη χημικών δεσμών και να συνδέουν τις ιδιότητες των χημικών ουσιών (χημικών στοιχείων και ενώσεων) με τα είδη αυτά. Οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιούν σε ένα πολύ βασικό επίπεδο τον καθιερωμένο συμβολισμό και την ονοματολογία των χημικών ουσιών.
Ενότητες που θα διδαχθούν (18 διδακτικές ώρες)
 2.1 Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων. Παρατήρηση: Ο Πίνακας 2.1 «Κατανομή ηλεκτρονίων σε στιβάδες, στα στοιχεία με ατομικό αριθμό Ζ=1-20» να διδαχθεί και να απομνημονευθεί μόνο η στήλη «στοιχείο». 2.2 Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του Περιοδικού Πίνακα Παρατήρηση: Μαζί με την ενότητα αυτή προτείνεται να διδαχθούν και οι υποενότητες «Σχετική ατομική μάζα» και «Σχετική μοριακή μάζα» της ενότητας 4.1 του βιβλίου (Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς: Σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, mol, Αριθμός Avogandro, γραμμομοριακός όγκος). 2.3 Γενικά για το χημικό δεσμό. – Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών (ιοντικός – ομοιοπολικός). 2.4 Η γλώσσα της Χημείας-Αριθμός οξείδωσης-Γραφή χημικών τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων. Παρατηρήσεις: - Ο Πίνακας 2.3 «Ονοματολογία των κυριότερων μονοατομικών ιόντων» να διδαχθεί και να απομνημονευθεί. - O Πίνακας 2.4 «Ονοματολογία των κυριότερων πολυατομικών ιόντων» να διδαχθεί και να απομνημονευθούν: α) ολόκληρη η 1η στήλη, και β) οι ονομασίες και οι συμβολισμοί των πολυατομικών ιόντων: κυάνιο, όξινο ανθρακικό, υπερμαγγανικό και διχρωμικό. - Ο Πίνακας 2.5 «Συνήθεις τιμές Α.Ο. στοιχείων σε ενώσεις τους» να διδαχθεί και να απομνημονευθούν οι Α.Ο. των K, Na, Ag, Ba, Ca, Mg, Zn, Al, Fe, F, από το Η ο (+1), από το Ο ο (-2) και από τα Cl, Br, I ο (-1). Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και ενδεικτικές δραστηριότητες
1η διδακτική ώρα:
Περιοδικός Πίνακας του Mendeleev και ταξινόμηση των χημικών στοιχείων με βάση τις ιδιότητές τους. Προτείνεται η παρακολούθηση των παρακάτω βιντεοσκοπημένων πειραμάτων:
α) Φυσικές ιδιότητες αλκαλίων
http://www.rsc.org/learn-chemistry/resource/res00000731/alkali-metals#!cmpid=CMP00000879
β) Αντιδράσεις αλκαλίων με το νερό http://www.rsc.org/learn-chemistry/resource/res00000732/heating-group-1-metals-in-air-and-in-chlorine#!cmpid=CMP00000939
2η, 3η και 4η διδακτική ώρα:
Τα μοντέλα του ατόμου: Από το μοντέλο του Dalton, στο μοντέλο Rutherford και στο μοντέλο του Bohr. Ατομικός αριθμός, μαζικός αριθμός, ισότοπα και σχετική ατομική μάζα.
Μπορεί να αξιοποιηθεί το ακόλουθο διδακτικό υλικό:
α) Σκέδαση Rutherford
http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/rutherford-scattering
β) Επιστήμονες και ατομική θεωρία
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2585
γ) Κατασκεύασε ένα άτομο
http://phet.colorado.edu/el/simulation/build-an-atom
δ) Ισότοπα και ατομική μάζα
http://phet.colorado.edu/el/simulation/isotopes-and-atomic-mass
5η και 6η διδακτική ώρα:
Κατανομή ηλεκτρονίων σε στιβάδες.
Δραστηριότητα
Εξάσκηση σε ομάδες σχετικά με τον τρόπο κατανομής των ηλεκτρονίων σε στιβάδες για τα άτομα των στοιχείων με ατομικό αριθμό 1-20.
7η και 8η διδακτική ώρα:
Σύγχρονος Περιοδικός. Πίνακας Σύνδεση της θέσης των στοιχείων με την ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων τους
Δραστηριότητα
Δόμηση τμήματος του Περιοδικού Πίνακα με βάση κάρτες των ατόμων των στοιχείων με ατομικό αριθμό 1- 20. Η δραστηριότητα αυτή περιγράφεται στο:
ΙΕΠ (2015). ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ, Χημεία Α΄, Β΄ και Γ΄, Γενικό Λύκειο.
Δραστηριότητα
Μελέτη του Περιοδικού Πίνακα και των ιδιοτήτων διαφόρων στοιχείων (π.χ. πυκνότητα ή σημείο τήξης) με χρήση λογισμικού. Ενδεικτικά προτείνονται οι διαθέσιμοι διαδικτυακά διαδραστικοί περιοδικοί πίνακες:
α) http://www.rsc.org/periodic-table και
β) http://www.ptable.com/?lang=el
Δραστηριότητα
Για εξάσκηση οι μαθητές μπορούν να εμπλακούν σε δραστηριότητες – παιχνίδια τοποθέτησης στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα με βάση το διδακτικό υλικό:
α) Παιχνίδι τοποθέτησης στοιχείων του περιοδικού πίνακα
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2610
β) Τοποθέτηση στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2444
9η διδακτική ώρα:
Εργαστηρική άσκηση: «Πυροχημική ανίχνευση μετάλλων»
10η διδακτική ώρα:
Παράγοντες που επηρεάζουν τη χημική συμπεριφορά (Ηλεκτρόνια σθένους και ατομική ακτίνα).
Δραστηριότητα:
Προτείνεται οι μαθητές σε ομάδες να μελετήσουν πως μεταβάλλονται ιδιότητες όπως η ατομική ακτίνα και η ηλεκτραρνητικότητα αξιοποιώντας το διαδραστικό διαδικτυακό Περιοδικό Πίνακα.
11η διδακτική ώρα:
Αγωγιμότητα υδατικών διαλυμάτων και ερμηνεία της αγωγιμότητας: Ιόντα, ιοντικές ενώσεις, ηλεκτρόνια σθένους και εσωτερικά ηλεκτρόνια
Δραστηριότητα:
Οι μαθητές σε ομάδες να ταξινομήσουν χημικές ενώσεων με βάση τη διάλυση τους στο νερό και τη μέτρηση της αγωγιμότητας των διαλυμάτων που προκύπτουν. Προτείνεται να χρησιμοποιηθούν τα υλικά: ζάχαρη, αλάτι, αποφρακτικό αποχετεύσεων, οινόπνευμα, νερό βρύσης, αποσταγμένο νερό.
Εναλλακτικά
Αξιοποίηση της προσομοίωσης «Διάλυμα ζάχαρης και αλατιού», η οποία συνοδεύεται και από τη σωματιδιακή ερμηνεία.
http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/sugar-and-salt-solutions
12η διδακτική ώρα:
Ο χημικός δεσμός. Περιγραφή του τρόπου δημιουργίας του ιοντικού δεσμού. Ιοντικές ενώσεις μεταξύ μετάλλων-αμέταλλων. Χημικοί Τύποι και αναλογία ιόντων στο κρυσταλλικό πλέγμα.
13η και 14η διδακτική ώρα:
Περιγραφή του τρόπου δημιουργίας του μη πολωμένου και του πολωμένου ομοιοπολικού δεσμού, Χημικοί Τύποι.
15η διδακτική ώρα:
Σχετική μοριακή μάζα, υπολογισμός σχετικής μοριακής μάζας χημικών ενώσεων από τις σχετικές ατομικές μάζες των συστατικών τους στοιχείων.
16η και 17η διδακτική ώρα:
Οι τύποι των ιόντων και οι ονομασίες τους. Ο αριθμός οξείδωσης. Εύρεση του αριθμού οξείδωσης. Γραφή μοριακών τύπων ανόργανων χημικών ενώσεων.
18η διδακτική ώρα:
Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων. Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό «Παιχνίδι ονοματολογίας ανόργανων ενώσεων»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2608
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3o: Χημικές Αντιδράσεις 
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων: Οι μαθητές να μπορούν να διακρίνουν τα αντιδρώντα και τα προϊόντα στις χημικές αντιδράσεις ως σώματα με διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετική σωματιδιακή δομή. Οι μαθητές να μπορούν να ισοσταθμίζουν χημικές εξισώσεις με κριτήριο την αρχή διατήρησης του είδους και του αριθμού των ατόμων. Οι μαθητές να μπορούν να διακρίνουν και να εξηγούν βασικά χαρακτηριστικά (ταχύτητα, ενεργειακές μεταβολές και απόδοση) των χημικών αντιδράσεων. Οι μαθητές να μπορούν συνδέουν και να ερμηνεύουν χημικές μεταβολές που συμβαίνουν γύρω τους με οντότητες και έννοιες του μικρόκοσμου (διάβρωση μετάλλων από οξέα, ίζημα εκπνέοντας σε κορεσμένο διάλυμα Ca(OH)2, δράση αντιόξινων φαρμάκων κ.ά.) Οι μαθητές να μπορούν να εκτελούν στο εργαστήριο απλές χημικές αντιδράσεις, καθώς και να επινοούν τρόπους ποιοτικής ανάλυσης διαφόρων ιόντων. Ενότητες που θα διδαχθούν (11 διδακτικές ώρες)
3.5 Χημικές Αντιδράσεις Παρατηρήσεις: - Στην υποπαράγραφο «Αντιδράσεις Απλής Αντικατάστασης» η «σειρά δραστικότητας ορισμένων μετάλλων και αμέταλλων» να διδαχθεί αλλά να μην απομνημονευθεί.. - Στην υποπαράγραφο «Αντιδράσεις Διπλής Αντικατάστασης» ο Πίνακας 3.1 «Κυριότερα αέρια και ιζήματα» να διδαχθεί αλλά να μην απομνημονευθεί. - Στην υποπαράγραφο «Εξουδετέρωση» να μην διδαχθούν οι αντιδράσεις: o Όξινο οξείδιο + βάση o Βασικό οξείδιο + οξύ
o Όξινο οξείδιο + βασικό οξείδιο
Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και δραστηριότητες
1η διδακτική ώρα:
Εργαστηριακή άσκηση: «Χαρακτηριστικές χημικές αντιδράσεις» Προτείνονται αντιδράσεις όπως: - Καύση σύρματος Mg και μελέτη του παραγόμενου MgO. - Απλές αντικαταστάσεις π.χ. Μg ή Zn με HCl και Fe (καρφί) σε διάλυμα CuSO4. - Διπλές αντικαταστάσεις π.χ. AgNO3+KI, AgNO3+K2Cr2O7 ή K2CrO4, CuSO4+NaOH, Na2CO3 + HCl (έκλυση CO2). - Εξουδετερώσεις όπως ΗCl+ΝαΟΗ (χωρίς ορατό αποτέλεσμα και με ορατό αποτέλεσμα με χρήση δείκτη).
Οι αντιδράσεις που θα πραγματοποιηθούν να αναπαρασταθούν με χημικές εξισώσεων στις οποίες θα σημειώνονται και οι παρατηρούμενες μεταβολές.
2η διδακτική ώρα:
Συμβολισμός χημικών αντιδράσεων. Διατήρηση μάζας, διατήρηση ατόμων. Ισοστάθμιση απλών χημικών εξισώσεων.
Μπορούν να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό:
Εξισορροπώντας χημικές εξισώσεις
http://phet.colorado.edu/el/simulation/balancing-chemical-equations
3η, 4η και 5η διδακτική ώρα:
Χαρακτηριστικά των χημικών αντιδράσεων (Πότε πραγματοποιείται μια χημική αντίδραση - Πόσο γρήγορα γίνεται μια χημική αντίδραση - Ενεργειακές μεταβολές που συνοδεύουν μια χημική αντίδραση Πόσο αποτελεσματική είναι μια χημική αντίδραση).
Μπορεί να αξιοποιηθεί η προσομοίωση: Μοριακή εξήγηση της χημικής αντίδρασης.
http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/reactions-and-rates
6η και 7η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Α. Οξειδοαναγωγικές (Αντιδράσεις σύνθεσης – Αντιδράσεις αποσύνθεσης και διάσπασης - Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης).
8η και 9η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Β. Μεταθετικές αντιδράσεις (Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης).
10η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Β. Μεταθετικές αντιδράσεις (Αντιδράσεις εξουδετέρωσης).
11η διδακτική ώρα:
Εργαστηριακή άσκηση: Χημικές αντιδράσεις και ποιοτική ανίχνευση ιόντων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4o: Στοιχειομετρία
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων:
Οι μαθητές να μπορούν να συνδέουν τις ποσότητες (μάζας και όγκου) των χημικών ουσιών (χημικών στοιχείων και ενώσεων) με τον αριθμό των δομικών σωματιδίων (ατόμων και μορίων). Οι μαθητές να μπορούν να υπολογίζουν τη συγκέντρωση διαλύματος, να συνδέουν τη συγκέντρωση διαλύματος σε άλλες μορφές περιεκτικότητας και να υπολογίζουν τη συγκέντρωση διαλύματος μετά από αραίωση ή ανάμιξη. Οι μαθητές να μπορούν να σχεδιάζουν και να εκτελούν πειράματα παρασκευής και αραίωσης διαλυμάτων. Ενότητες που θα διδαχθούν (11 διδακτικές ώρες)
4.1 Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς: σχετική ατομική μάζα, σχετική μοριακή μάζα, mol, αριθμός Avogadro, γραμμομοριακός όγκος Παρατήρηση: - Οι υποενότητες «σχετική ατομική μάζα» & «σχετική μοριακή μάζα» έχουν ήδη διδαχθεί κατά τη διδασκαλία του 2ου κεφαλαίου.
4.2 «Καταστατική εξίσωση των αερίων»
4.3 «Συγκέντρωση διαλύματος – αραίωση, ανάμειξη διαλυμάτων» Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και δραστηριότητες
1η και 2η διδακτική ώρα:
Δραστηριότητα:
Οι μαθητές ζυγίζουν χημικές ουσίες (στερεές και υγρές), ο εκπαιδευτικός εισάγει την έννοια του mol και μετά οι μαθητές υπολογίζουν τον αριθμό των σωματιδίων στις ποσότητες που έχουν ζυγίσει.
3η διδακτική ώρα:
Νόμοι του Charles, του Boyle και του Gay-Lussac.
Για τη μοριακή ερμηνεία της πίεσης και των νόμων του Charles, του Boyle και του Gay-Lussac προτείνεται να αξιοποιηθεί η προσομοίωση «Ιδιότητες Αερίου»
http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/gas-properties
4ηδιδακτική ώρα:
Πως μετράμε σωματίδια αερίων; Γραμμομοριακός όγκος (Vm). Καταστατική εξίσωση των αερίων.
Προτείνεται η παρακολούθηση από τους μαθητές του βίντεο «Προσδιορισμός της σχετικής μοριακής μάζας αερίου με ζύγιση ορισμένου όγκου αερίου»
http://www.rsc.org/learn-chemistry/resource/res00000832/determining-relative-molecular-masses-by-weighing-gases#!cmpid=CMP00000938
Εναλλακτικά
Να γίνει ανάλογο πείραμα επίδειξης από τον διδάσκοντα στην τάξη.
5ηδιδακτική ώρα:
Εξάσκηση των μαθητών στις μετατροπές μεταξύ mol, μάζας, όγκου (για αέρια), αριθμού μορίων και αριθμού ατόμων.
Σε αυτή την κατεύθυνση, μπορεί και να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό «Υπολογισμοί mol» http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3111
6η και 7η διδακτική ώρα:
Από τις συσκευασίες των χυμών στο σουπερμάρκετ στις ετικέτες των διαλυμάτων στο χημικό εργαστήριο - Συγκέντρωση διαλύματος
Μπορεί να αξιοποιηθεί το παρακάτω διδακτικό υλικό:
α) Συγκέντρωση ή Μοριακότητα κατ’ όγκο διαλύματος
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/2595
β) Συγκέντρωση διαλύματος
http://phet.colorado.edu/el/simulation/molarity
8η διδακτική ώρα:
Μετατροπή της συγκέντρωσης σε άλλες μορφές περιεκτικότητας.
9η και 10η διδακτική ώρα:
Υπολογισμός της συγκέντρωσης μετά από αραίωση ή ανάμιξη διαλυμάτων.
11η διδακτική ώρα:
Εργαστηριακή άσκηση: «Παρασκευή διαλύματος ορισμένης συγκέντρωσης – αραίωση διαλυμάτων».
ΣΧΟΛΙΟ: Η ενότητα 4.4 «Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί» του 4ου κεφαλαίου «Στοιχειομετρία» θα διδαχθεί στη Β΄ τάξη του ημερησίου γενικού λυκείου, από το σχολικό έτος 2017-18.

Ύλη Πανελλαδικών εξετάσεων Χημείας Θετικής Κατ/σης

Από το βιβλίο «Χημεία» της Γ’ Τάξης Γενικού Λυκείου
των Σ. Λιοδάκη, Δ. Γάκη κ.ά., έκδοση (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφα-
ντος».
Κεφάλαιο «ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗ - ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΣΗ»
• Παρ. «Αριθμός οξείδωσης. Οξείδωση - Αναγωγή»
• Παρ. «Κυριότερα οξειδωτικά -αναγωγικά. Αντιδράσεις
οξειδοαναγωγής»
ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ:
- την υποενότητα «Συμπλήρωση αντιδράσεων οξει-
δοαναγωγής» με εξαίρεση τη «Μέθοδο μεταβολής του
αριθμού οξείδωσης» η οποία είναι εντός ύλης και
- την υποενότητα «Παραδείγματα οξειδοαναγωγικών
αντιδράσεων» με εξαίρεση τα: 1) Οξείδωση ΝΗ3 από
CuO, 4) Οξείδωση CO από KMnO4 παρουσία H2SO4 και
5) Οξείδωση FeCl2 από K2Cr2O7 παρουσία HCl τα οποία
είναι εντός ύλης.
Κεφάλαιο «ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ»
• Παρ. «Μεταβολή ενέργειας κατά τις χημικές μετα-
βολές. Ενδόθερμες-εξώθερμες αντιδράσεις Θερμότητα
αντίδρασης - ενθαλπία»
ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ υποενοτήτων: «Ενθαλπία αντίδρασης -
ΔΗ», «Πρότυπη ενθαλπία αντίδρασης, ΔΗ0», «Πρότυπη
ενθαλπία σχηματισμού, ΔΗ0
f», «Πρότυπη ενθαλπία καύ-
σης, ΔΗ0
c», «Πρότυπη ενθαλπία εξουδετέρωση, ΔΗ0
n»,
«Πρότυπη ενθαλπία διάλυσης, ΔΗ0
sol» και «Ενθαλπία
δεσμού, ΔΗ0
B».
Κεφάλαιο «ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΗ»
• Παρ. «Γενικά για τη χημική κινητική και τη χημική
αντίδραση - Ταχύτητα αντίδρασης» μέχρι και το 1ο Πα-
ράδειγμα με την Εφαρμογή του.
Κεφάλαιο «ΧΗΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»
• Εισαγωγή
• Παρ. «Έννοια χημικής ισορροπίας - Απόδοση αντί-
δρασης»
• Παρ. «Παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση χημικής
ισορροπίας - Αρχή Le Chatelier»
• Από την παρ. «Σταθερά χημικής ισορροπίας Kc - Kp»
μόνο η υποενότητα «Σταθερά χημικής ισορροπίας Kc»
χωρίς την Κινητική απόδειξη του νόμου χημικής ισορ-
ροπίας.
Παρατήρηση: Δεν θα διδαχθούν τα παραδείγματα και
οι ασκήσεις που απαιτούν γνώση της έννοιας μερική πί-
εση αερίου και του Νόμου μερικών πιέσεων του Dalton.
Κεφάλαιο «ΟΞΕΑ - ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ»
ΕKTΟΣ ΑΠΟ:
• υποενότητα «Ισχύς οξέων - βάσεων και μοριακή
δομή» της παρ. «Ιοντισμός οξέων - βάσεων» και
• παρ. «Γινόμενο διαλυτότητας».
Κεφάλαιο «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ»
ΕKTΟΣ ΑΠΟ:
• υποενότητα «Ηλεκτροσυγγένεια» της παρ. «Μεταβο-
λή ορισμένων περιοδικών ιδιοτήτων» και
• παρ. «Ηλεκτρονιακοί τύποι - Σχήματα μορίων»
Κεφάλαιο «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ»
ΕKTΟΣ ΑΠΟ:
• υποενότητα «Επαγωγικό φαινόμενο» της παρ. «Δομή
οργανικών ενώσεων - Διπλός και τριπλός δεσμός - Επα-
γωγικό φαινόμενο»,
• παρ. «Στερεοϊσομέρεια (εναντιοστερεομέρεια και
διαστερεομέρεια)»,
• υποενότητες «Η αρωματική υποκατάσταση» και
«Μερικοί μηχανισμοί οργανικών αντιδράσεων» της παρ.
«Κατηγορίες οργανικών αντιδράσεων και μερικοί μηχα-
νισμοί οργανικών αντιδράσεων»,
• υποενότητα «Οργανικές συνθέσεις» της παρ. «Οργα-
νικές συνθέσεις - Διακρίσεις» με εξαίρεση την αλογονο-

φορμική αντίδραση.

11 Fascinating Chemistry Experiments - 11 Εντυπωσιακά Πειράματα Χημείας

Footage of Chemistry experiments performed by students during school lab demo.

 Experiments were performed by students from A5 and B3 classes of N. Alikarnassos Highschool, Greece, under supervision of chemistry instructors E. Pantidou and I. Chatzidakis.

Από επίδειξη πειραμάτων την τελευταία μέρα των μαθημάτων. Μαθητές από το Α5 και το Β3 υπό τηνν καθοδήγηση των Χημικών Ελ. Παντίδου και Ι. Χατζηδάκη ξενάγησαν τους συμμαθητές τους στον εντυπωσικό -και όχι μόνο- κόσμο της Χημείας.

AsapSCIENCE YouTube channel για τις μικρές επιστημονικές σας αναζητήσεις!

Αν ψάχνετε επιστημονικά τεκμηριωμένες απντήσεις σε ερωτήματα της καθημερινής ζωής και δεν έχετε το χρόνο να κάνετε ...βιβλιογραφική έρευνα, τότε το κανάλι AsapSCIENCE πιθανά να έχει αυτό που ψάχνετε.
Σύντομα βίντεο με παραστατική εικονογράφηση, περιεκτικό λόγο και απλή -αλλά όχι απλοϊκή- ορολογία, κεντρίζουν το ενδιαφέρον και πλουτίζουν τις γνώσεις.Οι δημιουργοί του έχουν κάνει πραγματικά καλή δουλειά!
 Ένα σχετικά καλό επίπεδο αγγλικών είναι απαραίτητο για να τα παρακολουθήσετε.
Ο σύνδεσμός είναι εδώ:
https://www.youtube.com/user/AsapSCIENCE/videos

Δύο νέες βιντεοδιαλέξεις για τη Χημεία Β' Λυκείου.

Τα δύο αυτά βίντεο αφορούν:

Ασκήσεις στοιχειομετρίας με έμφαση σε καύση, καυσαέρια, μίγματα:

Ασκήσεις εύρεσης μοριακού τύπου οργανικών ενώσεων (με χρήση στοιχειομετρίας)

Brain food: clever eating-H κατανάλωση κρέατος και η ανάπτυξη του εγκεφάλου στην εξέλιξη του είδους μας.

Πώς η κατανάλωση κρέατος βοήθησε τους Ανθρωπίδες να αναπτύξoυν μεγαλύτερο εγκέφαλο;
Είναι και σήμερα απαραίτητη η κατανάλωση κρέατος είδικά στο Δυτικό κόσμο με την δεδομένη αφθονία άλλων τροφών;
Όταν λέμε κρέας εννούμε μόνο αυτό που έχουμε όλοι στο μυαλό μας, πχ. ένα βόειο  μπιφτέκι ή ένα μπούτι κοτόπουλο;
Αυτά και άλλα στο άρθρο που ακολουθεί από το περιοδικό Nature, ένα από τα εγκυρότερα και με πολύ μεγάλη απήχηση περιοδικά: "Brain food: clever eating"